Idea

 Liczne dane, np. sondaże socjologiczne, wskazują na obciążenie tych relacji nierzadko negatywnymi stereotypami. Obserwujemy też (przykładem są rankingi sympatii) asymetrię w opiniach i postawach polskich wobec Czech i Czechów (zdecydowanie przeważają opinie pozytywne) oraz opiniach i postawach czeskich wobec Polski i Polaków (okupują wyraźnie niższe miejsce we wspomnianych rankingach). Analizy Zespołu ds. Podręczników Szkolnych, funkcjonującego w Polsko-Czeskim Towarzystwie Naukowym (PCzTN), wykazują znaczne wciąż niedostatki w kształtowaniu obrazu sąsiada przez programy i podręczniki szkolne.

W środowiskach zainteresowanych polsko-czeską współpracą naukową i edukacyjną, zwłaszcza w założonym w 2006 r. PCzTN, zrodziła się idea Kongresu Czechoznawstwa Polskiego jako szerszego forum dyskusji nad tymi zjawiskami i problemami. Kongres obradował jesienią 2016 r. w oryginalnej sieciowej formule: sesja „centralna” we Wrocławiu i 9 dalszych sesji zlokalizowanych w pasie od Szczecina do Cieszyna. Wśród wniosków końcowych był postulat kontynuacji Kongresów, a także organizacji „lustrzanego” Kongresu czeskiego.

 Jesienią 2019 r. odbył się Kongres Polonoznawstwa Czeskiego. Powielono formułę sieciową: odbyło się 8 sesji, w tym inauguracyjna w Ołomuńcu i finalna w Pradze.

 Oba Kongresy były najszerzej zakrojonymi przedsięwzięciami tego typu. Ich nazwy zawierają propozycję ukonstytuowania czechoznawstwa i polonoznawstwa jako interdyscyplinarnych, szerszych niż „bohemistyka” (filologia czeska) i „polonistyka” (filologia polska), dziedzin wiedzy o przeszłości, współczesności i perspektywach rozwoju obu krajów, państw i społeczeństw w kontekście międzynarodowym. Językowym wyzwaniem okazało się przy tym znalezienie precyzyjnych czeskich ekwiwalentów dla tych terminów – Kongres może być okazją do znalezienia optymalnego rozwiązania i w tej kwestii.

 W grudniu 2019 r. porozumiano się, aby kolejny Kongres zorganizować jako już wspólną polsko-czeską kontynuacją tych inicjatyw pod nazwą II Kongres Czechoznawstwa Polskiego i Polonoznawstwa Czeskiego. W pracach przygotowawczych wykorzystano doświadczenia poprzednich Kongresów; na prace te niekorzystnie wpłynęły ogólnie znane uwarunkowania – m. in. trzeba było odstąpić od szerokiej formuły sieciowej.

 18 marca 2022 r. w Ambasadzie RP w Pradze ukonstytuował się Komitet Organizacyjno-Programowy Kongresu. W jego składzie są gestorzy naukowi odpowiedzialni za poszczególne segmenty programu – z nimi można się kontaktować w sprawach merytorycznych. Komitet w kwietniu 2023 r. przekształcił się we wspólny Komitet Naukowo-Programowy Kongresu i wykonawcze Komitety Organizacyjne sesji opolskiej i praskiej.

 Instytucjonalną bazą Kongresu jest porozumienie PCzTN, Stowarzyszenia Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, Uniwersytetu Opolskiego, Instytutu Śląskiego w Opolu, Uniwersytetu Karola w Pradze i Instytutu Historycznego Akademii Nauk RCz, które podjęły się roli głównych organizatorów. W przygotowaniach ponadto uczestniczy niemal 30 instytucji i organizacji partnerskich (liczba ta stale jeszcze rośnie), głównie ze sfery nauki, kultury i dyplomacji.

 Szereg osobistości przyjęło członkostwo w Komitecie Honorowym Kongresu i objęło patronat honorowy nad sesjami.

 Intencją inicjatorów i organizatorów cyklu kongresowego jest, aby kolejne spotkania służyły następującym celom:

1/ Cykliczna, średniookresowa (co 4-5 lat), interdyscyplinarna prezentacja i bilansowanie wzajemnych badań nad problematyką obu krajów i relacjami polsko-czeskimi; mogłoby to prowadzić do opracowania „mapy” zakresu, form i efektywności tych badań, a także ich społeczno-kulturowego oddziaływania w obu krajach.
2/ Zdiagnozowanie pozytywnych i negatywnych czynników rozwoju polskiego czechoznawstwa i czeskiego polonoznawstwa oraz próba określenia perspektyw rozwoju, a zwłaszcza propozycji intensyfikacji badań; może to stworzyć podstawę do rekomendacji w zakresie państwowych i samorządowych polityk naukowych i edukacyjnych, w tym priorytetów finansowania.
3/ Stworzenie forum intensywnych bezpośrednich kontaktów organizacji, instytucji, środowisk i ludzi zainteresowanych i mających wpływ na rozwój polsko-czeskiej współpracy naukowej i edukacyjnej; sprzyjałoby to integracji ośrodków polskich i czeskich, dyscyplin naukowych, nauki z otoczeniem społecznym, a więc także wytworzeniu efektów synergicznych.
4/ Wzajemne promowanie zainteresowania sprawami polskimi i czeskimi, upowszechnianie naukowej wiedzy o tych sprawach; proponowanie sposobów wsparcia dla polonistycznych i bohemistycznych studiów uniwersyteckich oraz nauczania języka polskiego i czeskiego.
5/ Budowanie świadomości, że wiedza o sąsiedzie i relacjach polsko-czeskich może być ważnym czynnikiem rozwoju regionów, zwłaszcza przygranicznych; ukazywanie w tym kontekście wagi aspektów „czeskich” w dziedzictwie historyczno-kulturowym Śląska.

 Cele te w danych dziś warunkach realizowane byłyby poprzez bogaty i zróżnicowany program II Kongresu. Obradować on będzie w dwóch sesjach: w Opolu 24-27 września 2023 i w Pradze 15-18 października 2023.

 W obu sesjach ramowy program obejmuje kilka form obrad:
1/ posiedzenia plenarne,
2/ sekcje zorganizowane dla poszczególnych dziedzin lub dyscyplin naukowych,
3/ seminaria, panele i sympozja tematyczne (z reguły interdyscyplinarne).

 Poza sesjami organizowane są przy udziale zwłaszcza instytucji kultury i edukacji wydarzenia „okołokongresowe”; przy okazji sesji opolskiej odbędzie się też Walne Zgromadzenie PCzTN.

 Na stronie internetowej będą sukcesywnie publikowane szczegółowe ustalenia programowe gestorów i Komitetu.

 Kongres jest otwarty dla jak najszerszej profesjonalnej i „laickiej” publiczności. Spodziewamy się zgłoszeń zwłaszcza osób zaangażowanych w różny sposób we współpracę polsko-czeską, zwłaszcza na polu nauki, edukacji i kultury: pracowników uczelni i innych placówek naukowych, nauczycieli, pracowników placówek kulturalnych (zwłaszcza z terenów pogranicza polsko-czeskiego), wszystkich innych zainteresowanych z najróżniejszych motywów “bohemofilów” i „polonofilów”.

 Warunki udziału publikujemy w zakładce rejestracja. Zgłoszenia aktywnego udziału – z uwzględnieniem wyżej sformułowanych celów Kongresu – prosimy kierować do gestorów naukowych. Wszystkich prosimy o wypełnienie formularza rejestracyjnego, odrębnego dla sesji opolskiej i praskiej.

 Inicjatorzy i organizatorzy Kongresu mają świadomość ryzyka, wynikającego z ogólnie znanych uwarunkowań, zwłaszcza finansowych. Podejmujemy je licząc m. in. na społeczne zaangażowanie znacznej liczby rzeczników polsko-czeskiej współpracy naukowej i kulturalnej, a także na wsparcie przyjaznych tej współpracy instytucji.

 Rezultaty Kongresu zamierzamy opracować i upowszechnić w postaci zwięzłego raportu z wnioskami i rekomendacjami, publikacji czasopiśmienniczych i książkowych oraz środków internetowych. Notujemy już, choć z natury rzeczy bardzo ostrożne, propozycje odnośnie do III Kongresu, wstępnie przewidywanego na 2028 r.

Komitet Naukowo-Programowy
II Kongresu Czechoznawstwa Polskiego i Polonoznawstwa Czeskiego

Kongres 2016 we Wrocławiu

Kongres 2019 w Ołomuńcu

Posiedzenie Inauguracyjne Komitetu Organizacyjno – Programowego II Kongresu 2022 w Ambasadzie RP w Pradze